Reaktywacja kultowego przeglądu filmów o sztuce w Zakopanem

Inicjatorami Przeglądu byli Grzegorz Dubowski i Władysław Hasior. Przez ponad trzydzieści lat spotykali się pod Giewontem, nie tylko twórcy filmów o sztuce, ale również krytycy, historycy, a także malarze, rzeźbiarze i graficy. Przyjeżdżali by porozmawiać o sztuce. Było to wspaniałe forum dyskusyjne nie tylko dla ludzi związanych ze sztuką, ale i dla publiczności. Specyficzna atmosfera Zakopanego i ustalona pozycja kulturalna powodowały, że ludzie chętnie przyjeżdżali do tego miejsca. Przegląd zrodził się z wewnętrznej potrzeby twórców. Stanowił konfrontację dokonań autorów filmów o sztuce, a zarazem inspirował środowisko. Różne były koleje losu Przeglądu. Początkowo zainteresowani miłośnicy tego gatunku filmowego spotykali się co roku. Od 1976 roku spotkania odbywały się już co dwa lata. Nawet wprowadzenie stanu wojennego nie przeszkodziło, aby w roku 1982 odbył się XII Przegląd Filmów o Sztuce. Ostatnia edycja pod auspicjami CWF odbyła się w roku 1988. Zamykał pewną epokę w dziejach naszej kultury.

„Przez lata Przeglądy trwale zaznaczyły swoja obecność na mapie kulturalnej kraju, pozyskały grono licznych sympatyków i przyjaciół, były miejscem wielu znaczących wydarzeń artystycznych, prowokacji twórczych, skandali towarzyskich. Powstały w czasach, gdy trend likwidacyjny ogarnął większość tego typu imprez. Głównym powodem był oczywiście brak pieniędzy…”

Tak pisał w artykule „W poszukiwaniu straconej formuły” Jerzy Armata w październikowym „Piśmie stowarzyszenia Autorów Polskich w Krakowie”, wydanym z okazji Zakopiańskich Prezentacji Artystycznych w 1991 roku. Była to wówczas jednorazowa próba reaktywowania Przeglądu, znowu przy współudziale Grzegorza Dubowskiego, jaką podjął Andrzej Dziuk ze swoim Zespołem Teatru Witkacego, pod hasłem „Koniec wieku”. Przez sześć dni publiczność obejrzała ponad pięćdziesiąt filmów uczestniczących w konkursie i prezentowanych na pokazach retrospektywnych.

Pokazom towarzyszyły spektakle teatralne, wystawy malarstwa i nie kończące się dyskusje o sztuce „końca wieku”. Niestety był to koniec tej wspaniałej imprezy na okres czterech lat. I kiedy już wielu pochowało imprezę, Przegląd powstał jak Feniks z popiołów – jak napisał jeden z dziennikarzy zakopiańskich. Ideę przeglądów filmowych w latach 1995 – 1996 przywróciła do życia Telewizja Polonia. Przez dwa miesiące, dwa razy w tygodniu na antenie Telewizji Polonia pokazano ok. trzydziestu filmów zrealizowanych w tamtych latach oraz te, które wyróżniły się kiedyś na Zakopiańskich Przeglądach. Dzięki telewizji Przegląd przestał być imprezą zamkniętą, stał się wydarzeniem publicznym, bo na filmy głosowali również widzowie. Finały Przeglądu odbywały się zgodnie z tradycją w Zakopanem. Publiczne pokazy miały miejsce w Galerii Władysława Hasiora i kinie Giewont. Jury, w którym zasiadały wybitne osobistości naszego życia artystycznego przyznawało Grand Prix, Telewizja Polonia nadawała obszerne relacje z tego wydarzenia i transmitowała bezpośrednio uroczystość wręczania nagród. Filmy i programy o sztuce powstają nadal, ale emitowane w programach edukacyjnych lub na antenie TVP Kultura przemykają nie zauważone. Można śmiało powiedzieć, że Przegląd wpłynął niezwykle pozytywnie na kształt filmów i programów telewizyjnych – walczył ze stereotypami, wspierał nowe propozycje. Jest to argument przemawiający za przywróceniem Przeglądów Filmowych o Sztuce. Żeby znowu każdego roku ciągnęły pod Giewont zastępy twórców, krytyków, historyków sztuki, dziennikarzy i tych najważniejszych bohaterów filmowych. Zakopane nie ma być jedynie miejscem, scenografią dla samego Przeglądu Filmów o Sztuce. Powinno w nim aktywnie uczestniczyć, wzbogacając go wystawy, koncerty i dyskusje. 

W tym roku kolejną próbę wskrzeszenia legendarnej imprezy podejmuje Zakopiańskie Centrum Kultury. Od 29 września do 1 października pod Giewontem zobaczymy filmy o zakopiańskich artystach takich jak Władysław Hasior, Tadeusz Brzozowski, Antoni Kenar czy Grzegorz Pecuch. Nie zabraknie też najnowszej produkcji w tej dziedzinie. Organizatorzy zapraszają na pokaz filmu Lecha Majewskiego „Młyn i krzyż”, a po projekcji na spotkanie z reżyserem, które poprowadzi Jerzy Armata. Młodzi pasjonaci dziesiątej muzy będą mieli okazję zgłębić tajniki pracy za kamerą podczas warsztatów filmowych. A wszystko pod czujnym okiem znanego operatora filmowego i wykładowcy łódzkiej Szkoły Filmowej Zbigniewa Wichłacza i montażysty Józefa Romasza. Imprezę zakończy koncert muzyki filmowej Krzesimira Dębskiego.

Przegląd ma stać się dodatkiem do autentycznego zakopiańskiego życia artystycznego o tak wspaniałych tradycjach, a zakopiańskie instytucje kulturalne oraz wszystkie inne, dla których sprawy sztuki są bliskie powinny aktywnie współuczestniczyć w tych wydarzeniach.

Termin: 29 września – 1 października 2016

Miejsce: Miejska Galeria Sztuki, ul. Krupówki 41 oraz Kino Sokół, ul. Orkana 2