ZAKOPANE ZAPRASZA. PLAKATY 1906-1948

Historia polskiego plakatu artystycznego zaczęła się w Krakowie, pod koniec XIX w. W rozwoju polskiego plakatu kluczowe jest powstanie Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana w 1901 roku. Artyści skupieni wokół wspomnianego Towarzystwa zajmowali się różnymi dyscyplinami plastyki: scenografią, malarstwem ściennym, tkaninami, witrażami, projektowaniem wnętrz. W kręgu ich zainteresowania było również edytorstwo. Plakaty projektowali wybitni polscy artyści tacy jak: Stanisław Wyspiański, Teodor Axentowicz, Kazimierz Brzozowski, Karol Frycz, Józef Mehoffer, Wojciech Weiss i inni.

Eksponowana na wystawie kolekcja plakatów pochodzi ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego. Plakaty oraz afisze były systematycznie gromadzone, podczas gdy dyrektorem Muzeum Tatrzańskiego był Juliusz Zborowski (1888–1965), który kierował Muzeum w latach 1922 - 1965. Obok książek, czasopism, map, fotografii starał się gromadzić systematycznie tzw. druki ulotne, do których należą plakaty i afisze, będące świadectwem różnych przejawów życia kulturalnego i społecznego Zakopanego od lat poprzedzających pierwszą wojnę światową do czasów po drugiej wojnie światowej. Zakopiańska kolekcja plakatów prezentowana była również poza granicami kraju, między innymi w Museo Nazionale della Montagna w Turynie oraz Instytucie Polskim w Rzymie, gdzie wzbudziła ogromne zainteresowanie publiczności.

Prezentowana kolekcja plakatów obejmuje okres od roku 1906 do 1948. Większość to prace z okresu dwudziestolecia międzywojennego (1918–1939) drukowane z okazji licznych imprez sportowych jak: zawody narciarskie, rajdy automobilowe oraz typowe reklamowe plakaty zakopiańskich firm produkujących narty, i szkółek narciarskich oferujących swoje usługi adeptom białego szaleństwa. Swoją reprezentację ma także plakat turystyczny reklamujący uroki zimowego Zakopanego, bowiem w latach dwudziestych i trzydziestych Zakopane nazywano zimową stolicą Polski. W zbiorze znalazły się również, nieliczne, plakaty wydane z okazji imprez folklorystycznych oraz jeden plakat filmowy.

Niestety liczba zachowanych do dzisiaj tych najstarszych „górskich” plakatów jest znikoma, nie przekracza jednej setki projektów. To wielokrotnie mniej niż podobnych tematycznie, powstałych w tym samym czasie, plakatów szwajcarskich czy włoskich. Również kolekcjonowanie plakatów nie rozwinęło się u nas w tamtych czasach jak na zachodzie Europy. Poszczególne, bardzo rzadkie egzemplarze rozproszone są w różnych kolekcjach między innymi takich jak Muzeum Narodowego w Krakowie i Poznaniu, Muzeum Plakatu w Wilanowie, zbiorach Biblioteki Głównej ASP w Krakowie. Na tym tle zbiór Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem jest wyjątkowy, tematycznie najbogatszy w Polsce.

fot. Klaudia Kot / Muzeum Tatrzańskie