WYSTAWA ANDRZEJ GAŁEK. MIĘDZY MALARSTWEM A ARCHITEKTURĄ

Andrzej Gałek urodził się 22 czerwca 1916 roku w Zakopanem, jako syn artysty malarza Stanisława Gałka, uznawanego za jednego z najwybitniejszych pejzażystów tatrzańskich.

Uczył się w Gimnazjum Państwowym w Zakopanem, które ukończył w 1935 roku. W latach 1935-39 i 1945-49 studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, w 1949 roku uzyskał tytuł inżyniera architekta i magistra nauk technicznych.

Już przed wojną zainteresował się malarstwem na szkle, początkowo kopiując obrazy ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego, a następnie podejmując próby tworzenia własnych kompozycji. Zaraz po wojnie, w 1945 roku, jego prace na szkle wystawiane były na wystawach artystów plastyków w Zakopanem. Prace te zakupiło Ministerstwo Kultury i Sztuki, a Sekcja Artystyczna Centrali Przemysłu Artystycznego zamówiła większą ilość. Artysta nawiązał długoletnią współpracę z wyłonioną z CPA „Cepelią”, później prace swe sprzedawał za pośrednictwem Biura Handlu Zagranicznego DESA w Warszawie oraz „Ars Polona”.

W roku 1946 przyjęty został do Związku Polskich Artystów Plastyków w Krakowie, potem działał w okręgu zakopiańskim. Był członkiem Stowarzyszenia „Sztuka Podhalańska” w Zakopanem. W obu tych stowarzyszeniach zrzeszony był w sekcji architektury wnętrz. Był także członkiem założycielem Zakopiańskich Warsztatów Wzorcowych. Wykonywał projekty produkowanych tam przedmiotów (pamiątek, mebli), pracował przy urządzaniu wnętrza sklepu firmowego. Przez długie lata związany był z Pracownią Sztuk Plastycznych w Zakopanem, pod której patronatem powstały nowatorskie projekty architektoniczne obiektów użyteczności publicznej oraz dzieła szeroko pojętej sztuki użytkowej. Był w niej rzeczoznawcą oraz współtwórcą wnętrza Galerii PSP przy ulicy Krupówki, w której także wystawiał swoje prace.

Działalność architektoniczna ustępowała co prawda twórczości malarskiej, ale nie została poniechana. Andrzej Gałek zaprojektował dom i pracownię zakopiańskiego rzeźbiarza Pawła Szczerby, pracował nad projektem modernizacji restauracji „U Wnuka” (1985 r.), przede wszystkim zaś skupiał się na architekturze wnętrz. Projekt wnętrza zakopiańskiej księgarni przy ulicy Krupówki został w latach 60. doceniony nagrodą ministerialną, ręka Gałka odcisnęła się także na wystroju kawiarni „Europejska” czy Baru „Pstrąg”. W projektowanych wnętrzach często znajdowały swoje miejsce dzieła innych zakopiańskich artystów związanych z Pracownią Sztuk Plastycznych, jak również prace samego Gałka (najczęściej obrazy na szkle). Współpraca między artystami była częstokroć tak ścisła, że trudno dziś dokładnie rozgraniczyć zakres pracy poszczególnych osób, zwłaszcza, że większość obiektów nie oparła się próbie czasu i licznym przebudowom.

Twórczość plastyczna Andrzeja Gałka koncentrowała się głównie wokół malarstwa na odwrociu szkła (jak tę dziedzinę określał sam artysta). Malarstwo na szkle autorstwa Andrzeja Gałka znajdowało się w licznych wnętrzach na terenie Podhala. „Dom Turysty” zdobił malowany na szkle „kodeks” dla turystów zatytułowany Dziesięć przykazań oraz mniejsze obrazy na szkle w sali kominkowej, w Barze „Pstrąg” na szkle zilustrowane zostały góralskie przyśpiewki , duża kompozycja górowała także nad miejscem dla orkiestry. Obrazy na szkle zdobiły wnętrza kawiarni „U Wnuka” oraz korytarze i apartamenty Hotelu „Orbis – Kasprowy” i „Orbis – Giewont”, a także schroniska PTTK i domy wypoczynkowe, takie jak „Dafne”, Jastrzębianka” (obecnie „Jastrzębia Turnia”), „Warszawianka”, Wojskowe Domy Wypoczynkowe i wiele innych. Nie zabrakło ich w budynkach Sądu Rejonowego czy Narodowego Banku Polskiego, trafiły także do Ośrodka Wypoczynkowego Nadleśnictwa Wojtkowo w Bieszczadach.

W jego obrazach dominowała tematyka regionalna – malował codzienne góralskie prace i zajęcia (w polu i w lesie, w warsztatach i w domu ), ilustrował zwyczaje i góralskie śpiewki (które niejednokrotnie cytował w kompozycji obrazów), chętnie podejmował tematykę zbójnicką i scenki z polowań. Nie stronił od scen humorystycznych i swobodnych, często ukazując zakrapiane alkoholem hulanki, zabawy i zaloty.

Nieobca mu była także tematyka religijna, czego doskonałym przykładem są „pseudo” witraże w kościele oo. Salwatorianów w Zakopanem (wykonane techniką bliższą malarstwu na szkle niż tradycyjnym witrażom). Malował także Stacje Drogi Krzyżowej dla jednego z podhalańskich kościołów. Projektował również nagrobki, o czym świadczą realizacje na Starym Cmentarzu w Zakopanem – drewniana kapliczka na grobie Fischerów czy metalowy krucyfiks na grobie rodzinnym.

W pracach na szkle posługiwał się śmiałą kreską i bogatą mocną kolorystyką, wykorzystywał coraz większą dostępność nowych farb i technik. Malował także akwarele – w tej technice powstawały głównie pejzaże tatrzańskie, wśród których dominowały widoki górskich stawów.

Niestety większość zakopiańskich wnętrz, w których znajdowały się prace Andrzeja Gałka, uległa przebudowie, a nawet zniszczeniu. Obrazy na szkle zdobiące niegdyś liczne pensjonaty i restauracje zachowały się jedynie w niektórych z nich, częstokroć jednak bez świadomości ich autorstwa.

Andrzej Gałek był osobą o szerokich zainteresowaniach. Oprócz działalności plastycznej jego pasją było modelarstwo. Kolekcjonował rozmaite modele (samochodów, samolotów, pociągów), a także je wykonywał. Projektował różne drobne formy użytkowe (np. oryginalne klocki z wizerunkami tatrzańskich zwierząt dla swojego syna Tomasza). Z ogromnym zaangażowaniem pielęgnował także przydomowy ogródek skalny. Pod koniec życia, wyłącznie dla własnej satysfakcji, pracował nad projektem przebudowy Rzymu.

Artysta odznaczony został  Złotą Odznaką „Za Zasługi dla Województwa Nowosądeckiego” (1981) oraz przyznawaną przez Ministra Kultury i Sztuki Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1981). Zmarł w Zakopanem 2 grudnia 1993 roku.